Rozdział 1
WPROWADZENIE
Gminny Program Aktywności Lokalnej określa kierunki działań w zakresie aktywizacji lokalnej mieszkańców gminy Kikół, mające na celu wzmocnienie podmiotowości obywateli gminy oraz ich wspólnot.
Koncepcje przyjęte w Programie Aktywności Lokalnej są zgodne z założeniami zawartymi w dokumentach strategicznych m.in. takich, jak:
- |
Strategia Rozwoju Kraju na lata 2007-2015, |
- |
Narodowa Strategia Integracji Społecznej dla Polski, |
- |
Strategia Polityki Społecznej, |
- |
Narodowa Strategia Spójności, |
- |
Program Operacyjny Kapitał Ludzki na lata 2007-2013, |
- |
Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych ma terenie Gminy Kikół w latach 2007-2013. |
W wymienionych powyżej dokumentach zakłada się realizację działań mających służyć rozwojowi społeczno-gospodarczemu kraju, co za tym idzie podniesienie poziomu jakości życia obywateli. Konieczne jest zatem wspieranie samoorganizacji społeczności lokalnych oraz budowanie i wzmacnianie ich obywatelskiej świadomości. Głównym wyzwaniem jest przeciwdziałanie zjawisku wykluczenia społecznego. Ze względu na sytuacje społeczno-ekonomiczne naszego kraju to zjawisko szczególnie niepokojące, zagrażające wielu osobom i grupom społecznym.
Gmina Kikół to gmina wiejska położona w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie lipnowskim. Wiodącą funkcją tego terenu jest rolnictwo, na terenie gminy występuje ponad 1500 gospodarstw rolnych co stanowi ok. 84% ogólnej powierzchni. Liczba mieszkańców na koniec roku 2009 to 7405 (Kobiety-3642 i Mężczyźni-3763) - źródło USC Kikół. W gminie Kikół jednym z ważniejszych problemów jest bezrobocie (stan na XII 2009 to 748 osób bezrobotnych w tym Kobiety-400 a Męźczyźni-348) - źródło PUP Lipno. Wysoka stopa bezrobocia w gminie Kikół wśród kobiet na koniec 2009r. która wyniosła 18,63% a mężczyzn 13,75% (źródło własne) powoduje, iż duża liczba rodzin korzysta z pomocy OPS Kikół. W 2009 roku było to 621 rodzin (w tym Kobiet-433 a Mężczyzn-188) - źródło GOPS Kikół. Z analizy wynika, iż wyższa jest liczba bezrobotnych kobiet w porównaniu z liczbą bezrobotnych mężczyzn, a także niższa liczba mężczyzn korzystających z pomocy OPS w porównaniu z liczbą kobiet. Czym może to być spowodowane? Z naszej analizy wynika, iż tradycyjne role płci i stereotypy sprawiają że kobiety częściej zajmują się gospodarstwem domowym i opieką nad osobami zależnymi. Bezrobocie poza wymiarem ekonomicznym wywiera negatywne skutki społeczne. Coraz częstsza jest postawa roszczeniowa wśród kobiet i mężczyzn korzystających z OPS. Istotnym problemem społecznym gminy Kikół jest stosunkowo wysoki odsetek kobiet i mężczyzn wykazujących bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych (2009r. było to 53 rodzin – źródło GOPS Kikół). Dysfunkcje opiekuńczo-wychowawcze w rodzinach (zaniedbania edukacyjne i wychowawcze, nieumiejętność pokazywania wzorców) rzutują na wszechstronny rozwój dzieci i młodzieży). Rolniczy charakter gminy a także bark zakładów pracy spowodował, że najliczniejsza i najbardziej dotknięta długotrwałym bezrobociem jest grupa kobiet i mężczyzn bez wykształcenia, bądź z niskim wykształceniem, a także barkiem odpowiednich kwalifikacji. Brak pracy, bark perspektyw na lepsze jutro powoduje marginalizację oraz bark wiary w siebie i we własne możliwości, co skutkuje wykluczeniem społecznym. Z związku z tym zasadna jest realizacja nowych narzędzi w postaci Programu Aktywności Lokalnej. Z przeprowadzonej przez nas analizy wynika ze to kobiety stanowią liczniejszą grupę poszukująca pracy oraz korzystającą z pomocy GOPS. Kobiety jako matki, nierzadko pozbawione wsparcia partnera mają ogromny wpływ na proces wychowania i socjalizację młodego pokolenia. Dzieci nie znajdują oparcia w swoich rodzinach, nie mają stworzonych odpowiednich warunków rozwoju, powielają niewłaściwe wzorce, co powoduje problemy zarówno szkolne jak i wychowawcze. Rodziny te zagrożone są marginalizacją, a rosnące w nich dzieci mają utrudniony start w dorosłe życie, przyjmują bierną postawę, stają się kolejnym pokoleniem uzależnionym od OPS. Kolejną istotną grupą osób korzystającą z pomocy społecznej są osoby niepełnosprawne. Z tytułu niepełnosprawności w 2009r. udzielono pomocy w różnych formach dla 135 rodzin. Dodatkowymi danymi wskazującymi na skalę problemu niepełnosprawności jest ilość osób uprawnionych do zasiłku pielęgnacyjnego wypłaconego przez GOPS Kikół, w grudniu 2009r. było to 255 osób. Z obserwacji wynika również, że wzrasta liczba rodzin wyłącznie objętych pracą socjalną. W ubiegłym roku z tej formy pomocy skorzystało 16 rodzin. W związku z powyższym nasuwa się wniosek, iż wobec osób i rodzin należy podejmować różnego rodzaju działania (zarówno sprawdzone jak i nowatorskie) oraz na bieżąco modyfikować świadczoną pracę socjalną. Stanowi to również o tym, że coraz więcej osób i rodzin wymaga wsparcia nie tylko finansowego, ale specjalistycznej, interdyscyplinarnej pomocy oraz animacji społecznej. Sytuacja ta powoduje konieczność podjęcia działań skierowanych na wsparcie społeczności lokalnych, wypracowaniu metod radzenia sobie z problemami społecznymi i zjawiskami marginalizacji społecznej, zarówno wśród dorosłych jak i wśród dzieci i młodzieży.
Powyżej zaprezentowano jedynie najważniejsze problemy prowadzące do społecznego wykluczenia mieszkańców naszej gminy. Nie są to oczywiście wszystkie grupy zagrożone tym zjawiskiem. Jest jeszcze wiele innych grup, którym wykluczenie społeczne silnie zagraża, są to między innymi osoby nadużywające napoje alkoholowe czy matki bądź ojcowie samotnie wychowujące/y dzieci. Na podstawie przedstawionych danych widać, że w pierwszej kolejności należy zaprogramować działania służące wzmocnieniu mieszkańców gminy w samodzielnym rozwiązywaniu problemów poprzez rozwój aktywności społecznej i obywatelskiej. Istotne jest również udzielenie właściwego wsparcia osobom niepełnosprawnym – grupom licznym w gminie i zarazem szczególnie podatnym na marginalizację i wykluczenie społeczne. Równie ważne jest podjęcie działań mających na celu poprawę sytuacji rodziny. W tym zakresie należy przeciwdziałać dysfunkcjom opiekuńczo- wychowawczym, które osłabiają rodziny, a tym samym nie pozwalają w pełni zaspokoić potrzeb rozwojowych dziecka. Odpowiedniego wsparcia należy także udzielić osobom dotkniętym lub zagrożonym ubóstwem, bezrobociem. Istotnym zagadnieniem jest również przeciwdziałanie uzależnieniom, negatywnie wpływającym na kondycję lokalnej społeczności.
Rozdział 5
METODY I SPOSÓB REALIZACJI PROGRAMU
Ze względu na specyfikę jak też różnorodność występujących problemów społecznych, Program Aktywności Lokalnej będzie realizowany poprzez przygotowane coroczne podprogramy skierowane do konkretnych grup i osób.
W ramach programu przewiduje się zastosowanie:
- |
Środowiskowej pracy socjalnej - działania realizowane przez pracowników socjalnych, mających na celu pomoc osobom i rodzinom w odzyskiwaniu zdolności do funkcjonowania w społeczeństwie poprzez pełnienie odpowiednich ról społecznych oraz tworzenie warunków sprzyjających temu celowi; |
- |
Działań o charakterze środowiskowym – inicjatywy integrujące obejmujące m. in.: badania, opracowania, analizy, edukacje społeczną i obywatelską, spotkania, konsultacje, organizowanie i inspirowanie udziału mieszkańców gminy Kikół w imprezach i spotkaniach o charakterze integracyjnym, edukacyjnym, kulturalnym, sportowym, ekologicznym i turystycznym. |
Oraz możliwość zastosowania:
- |
Instrumentów aktywnej integracji - szeregu instrumentów aktywizacyjnych z zakresu aktywizacji zawodowej, społecznej, edukacyjnej i zdrowotnej, które zawarte są w „Zasadach przygotowania, realizacji i rozliczania projektów systemowych Ośrodków Pomocy Społecznej, powiatowych Centrów Pomocy Rodzinie oraz Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej w ramach programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007-2013”; |
- |
Zasiłków i pomocy w naturze; |
- |
Prac społecznie użytecznych – to prace organizowane przez gminę w jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej, organizacjach i instytucjach statutowo zajmujących się pomocą charytatywną lub na rzecz społeczności lokalnych, do których skierowanie otrzymują osoby bezrobotne bez prawa do zasiłku; |
- |
Przeprowadzenie badań i analiz społeczności lokalnej. |