3. KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY K I K Ó Ł

3.1. Polityka przestrzenna gminy Kikół

  1. Rozwijanie systemów infrastruktury technicznej - realizacja zadań i programów traktowana jest priorytetowo w gminie,

- 100% zwodociągowanie gminy z komunalnych i indywidualnych ujęć wody

- gazyfikacja gminy w dostosowaniu do potrzeb

    - kanalizowanie miejscowości o zwartej zabudowie

- realizacja indywidualnych oczyszczalni przyzagrodowych

- wprowadzanie ekologicznych systemów grzewczych

- 100% telefonizacja wsi

  1. Rozwój różnych form turystyki w oparciu o wysokie naturalne walory gminy (jeziora, ciekawy krajobraz )

- wyznaczenie szlaku turystycznego (motorowego, rowerowego i pieszego), z miejscami wypoczynku

  • wyznaczenie miejsc stałego wypoczynku – teren ośrodka gminnego, tereny zespołów zabudowy letniskowej, miejsca kąpielisk i biwaków

3. W polityce ochrony środowiska główne zadania to:

- tworzenie obszarów chronionych

- utrzymanie stanu sanitarnego

- racjonalna gospodarka zasobami wodnymi szczególnie potrzebna z uwagi na deficyt wody dla produkcji roślinnej

  • promocja zachowań proekologicznych

4. Polityka rolna to:

  • produkcja zdrowej żywności, z uwagi na niskie skażenie środowiska przyrodniczego i duże zasoby siły roboczej

  • promocja zdrowej żywności

  • rozwój usług, obsługi rolnictwa, przetwórstwa rolno - spożywczego opartego o lokalną bazę surowcową (warzywnictwo, sadownictwo), przechowalnictwa i chłodnictwa

  • szukanie rynków zbytu dla pierwotnej produkcji rolniczej i przetworzonej


5. W polityce mieszkaniowej sa morząd gminy nastawia się na:

  • ułatwienia w pozyskiwaniu terenów w obszarach preferowanych pod rozwój osadnictwa

  • przyspieszenie procedury otrzymywania pozwoleń na budowę


6. W polityce restrukturyzacji przemysłu , w gminie będzie to:

- zagospodarowanie pustostanów po zakładach rolnych i SKR

- dostosowanie profilu produkcji do surowców lokalnych

- wprowadzenie innowacyjnych technologii

- reorganizacja zbytu towarów (marketing)

  • prywatyzacja przedsiębiorstw

7. Polityka ochrony dóbr kultury to:

- programy prac badawczych i studialnych tzw. programy "ratownictwa przestrzennego" jako część składowa programu ochrony dóbr kultury

- oddawanie w dzierżawę lub sprzedawanie obiektów zabytkowych na cele zgodne z ich charakterem np. dla turystyki krajoznawczej

  • stworzenie preferencji finansowych (ulgi podatkowe) i działania organizacyjne (prywatyzacja)

3.2. Kierunki rozwoju społeczno – gospodarczego gminy Kikół

Kierunki rozwoju społeczno-gospodarczego gminy będą obejmowały następujące działania:

- Rozwój edukacji i zmian w profilu kształcenia młodzieży w wieku ponadpodstawowym pracującej i zatrudnionej w rolnictwie, z szczególnym uwzględnieniem kierunków proekologicznych i .

- Zmniejszenie liczby zatrudnionych w rolnictwie na 100ha/UR.

- Likwidacja bezrobocia poprzez tworzenie nowych miejsc pracy w usługach, obsłudze i przetwórstwie.

- Podniesienie poziomu usług i obsługi rolnictwa szczególnie w terenach wiejskich.

- Ograniczenie postępującego rozproszenia w wiejskiej sieci osadniczej.


3.3. Kierunki rozwoju gminy Kikół w aspekcie ochrony wartości kulturowych

Istniejące powiązania funkcjonalno-przestrzenne należy wykorzystać i rozwijać np. dla potrzeb popularyzowanej ostatnio tzw. "agroturystyki" uzupełnionej o turystykę pieszą i rowerową, dla potrzeb których można adaptować istniejące zespoły parkowo dworskie, dawną kolejkę wąskotorową czy też szlaki historyczne.


Dla stref opracować programy prac badawczych i studialnych tzw. programy "ratownictwa przestrzennego" jako część składową programu ochrony dóbr kultury


Wobec powyższego winny być opracowane:


1. Programy badawcze (np. dla stref archeologicznych, dla założeń wiejskich)

2. Programy zabezpieczające i remontowe

  1. Programy funkcjonalno-przestrzenne np. dla turystyki krajoznawczej

3.4. Kierunki gospodarowania zasobami przyrody gminy Kikół

Prawidłowa gospodarka przestrzenna na obszarze gminy Kikół , musi w pełni uwzględniać ochronę istniejącego systemu ekologicznego, a także eliminować wszystkie zagrożenia mogące zakłócić jego funkcjonowanie. Konieczna jest również poprawa jakości środowiska oraz wzbogacenie jego zasobów i walorów.

Realizacja tych zadań jest istotnym warunkiem dla osiągnięcia rozwoju zrównoważonego, będącego głównym celem polityki ekologicznej państwa. Wynika ona także z rolniczej funkcji gminy, oraz ubogich zasobów środowiska biotycznego Jest również niezbędna ze względu na istniejące uwarunkowania zewnętrzne związane z przebiegiem korytarzy ekologicznych o znaczeniu regionalnym oraz położeniem w strefie wododziałowej zlewni rzeki Drwęcy i rzeki Mień.

Aktualnie obszar gminy Kikół w zdecydowanej części zajmują grunty orne, obejmujące gleby zróżnicowane pod względem genetycznym i bonitacyjnym. Znaczący udział mają również powierzchnie biologicznie czynne, stanowiące ponad 17 % obszaru gminy. Wyróżniają się także tereny osadnictwa wiejskiego wraz z towarzysząca infrastrukturą techniczną i komunikacyjną.

W związku z powyższym docelowa struktura funkcjonalno-przestrzenna gminy powinna być kształtowana w układzie trzech głównych grup obszarów o różnych funkcjach i odmiennych predyspozycjach. Stanowić one będą podstawowe determinanty wpływające na całokształt działań związanych z gospodarką przestrzenną.

W przypadku analizowanej gminy będą to :

- obszary o dużych walorach przyrodniczych, pełniące funkcje ekologiczne o znaczeniu regionalnym i lokalnym. Obejmują one największe kompleksy leśne i łąkowo - bagienne oraz fragmenty gminy o wyróżniających się walorach estetyczno - krajobrazowych.

- obszary rolniczej przestrzeni produkcyjnej, obejmujące głównie rejony gdzie występują kompleksy gleb o wysokich klasach bonitacyjnych

- obszary zurbanizowane o znacznym stopniu przekształcenia środowiska, obejmujące zwartą, wielofunkcyjną zabudowę osiedli wiejskich.

Najważniejszym elementem docelowej struktury przestrzennej będą obszary o dużych walorach przyrodniczych. Ich istnienie i funkcjonowanie będzie decydować o zasobach i jakości środowiska, a także o warunkach życia człowieka.

Zasadnicze znaczenie w obrębie tych obszarów będą miały następujące elementy:

- lasy, pełniące funkcje ochronne, estetyczno-krajobrazowe i społeczne, a także stanowiące wiodący składnik wielu biocenoz,

- kompleksy łąkowo-bagienne, stanowiące węzły ekologiczne i tworzące osnowę korytarzy ekologicznych

- jeziora jako zespoły przyrodnicze i węzły hydrologiczne

- dolina rzeki Lubianki

- parki podworskie stanowiące zespoły florystyczne o bogatej gatunkowo szacie roślinnej i będące miejscem egzystencji dla licznej drobnej fauny.

Obszary rolniczej przestrzeni produkcyjnej podlegają permanentnej antropopresji, niosącej za sobą liczne zagrożenia dla środowiska. W związku z tym niezbędna jest ich „ekologizacja”. Powinna ona polegać nie tylko na zmianie zasad gospodarowania w zakresie stosowanych zabiegów agrotechnicznych i agrochemicznych ale także na wzbogacaniu występującego tutaj tła przyrodniczego. Do takiego wniosku skłaniają dodatkowo niektóre uwarunkowania naturalne, a zwłaszcza dynamiczna rzeźba terenu środkowej i wschodniej części gminy. Występujące tutaj duże spadki terenu są jedną z głównych przyczyn zjawiska erozji wodnej, prowadzącego do poważnej degradacji gleb.

Zasadniczym elementem wspomnianego tła przyrodniczego powinny być niewielkie powierzchniowo, lecz licznie występujące zespoły roślinności śródpolnej, tworzące enklawy wkomponowane w istniejący układ pól i łąk. Stanowić one będą podstawowy składnik tzw ekosystemów „pułapkowych”, ograniczających negatywne zjawiska i zagrożenia związane z erozją wodną i eoliczną. Ponadto wzbogacą walory krajobrazowe oraz staną się ostoją dla drobnej fauny.

Odrębnym zagadnieniem jest kwestia dalszego wykorzystania gruntów klasy V i VI dla celów rolniczych. Wydaje się, że zarówno ze względów ekonomicznych jak i ekologicznych tereny te powinny być przeznaczone pod inne funkcje, w tym zwłaszcza pod zalesienia i zadrzewienia. W przypadku gminy Kikół jest to istotne zważywszy na fakt bardzo niskiego wskaźnika lesistości, który wynosi zaledwie 2,2 %.

Obszary zurbanizowane, mimo dominacji czynnika antropogenicznego oraz znacznych przekształceń środowiska, powinny charakteryzować się wysokim udziałem powierzchni biologicznie czynnych. Tworzyć je powinny zadrzewienia i zakrzewienia przydomowe, przydrożne (uliczne) oraz ogólnodostępne tereny zielone. Powinny one stanowić minimum 40-50 % powierzchni terenów wchodzących w skład przedmiotowej funkcji. Osiągnięcie takiego wskaźnika zapewni zachowanie niezbędnej równowagi ekologicznej, jak również wpłynie korzystnie na walory estetyczno-krajobrazowe osiedli wiejskich w obrębie całej gminy.

3.5. Kierunki zagospodarowania rolniczej przestrzeni produkcyjnej gminy Kikół

Gospodarowanie rolniczą przestrzenią produkcyjną w sołectwach gminy Kikół, powinno zmierzać w kierunku optymalnego wykorzystania jej zasobów przyrodniczych, wynikających z urodzajności i wysokiej klasyfikacji bonitacyjnej gleb oraz walorów przyrodniczo-krajobrazowych wtopionych w krajobraz rolniczej przestrzeni.


Uwarunkowania rozwoju rolnictwa na obszarze gminy Kikół wyodrębniły obszary:

  1. o najkorzystniejszych warunkach glebowych pod względem urodzajności i wartości bonitacyjnej gleb. Koncentrują się one w zachodniej, północnej i wschodniej części gminy. Z uwagi na urozmaiconą rzeźbę terenu oraz duże spadki terenowe powyżej 5%, obszary takie docelowo powinny zmieniać sposób użytkowania i zagospodarowania, poprzez wprowadzanie trwałej szaty roślinnej, której zadaniem byłoby częściowe powstrzymanie niekorzystnego zjawiska erozji wodnej,

  2. o małej przydatności gleb dla rolnictwa, które obejmują pozostałą część gminy. Charakteryzuje go niska urodzajność i klasyfikacja bonitacyjna gleb z przewagą klas V – VI Rz. W rolniczym użytkowaniu ziemi, wymaga przekształceń i nadania nowych impulsów rozwoju, szczególnie w terenach o dużych walorach przyrodniczych i krajobrazowych. Pozostałe grunty rolne o przewadze gleb słabych i bardzo słabych wymagają zmiany sposobu użytkowania np. dolesienia, zalesienia.


Efektywne wykorzystanie powyższych uwarunkowań w kierunkach rozwoju gminy, może nastąpić poprzez modernizację terenów wiejskich, polegających na przebudowie i odchodzeniu od monofunkcjonalności produkcji, tj. nie tylko produkcja surowców rolniczych, ale umiejętne wkomponowanie w wiejską przestrzeń nowych funkcji pozarolniczych tzw. rozwój wielofunkcyjny. Niekorzystne zjawisko monofunkcyjności wsi uwidoczniło się po 1989 r., kiedy wprowadzono gospodarkę rynkową, a produkcja rolna w gminie zdominowana była tylko przez jedną gałąź tj. pierwotną produkcję rolną (baza surowcowa).

Na terenie gminy ujawniło się wysokie bezrobocie, brak rynków zbytu na płody rolne, co doprowadziło do radykalnego spadku warunków życia mieszkańców wsi. Przeciwdziałając dalszym niekorzystnym zjawiskom, należy podjąć działania zmierzające do wielofunkcyjnego rozwoju terenów wiejskich tzn. oprócz podstawowej działalności rolniczej-produkcyjnej, rozwijać inne gałęzie gospodarki pozarolniczej, polegające na:

  • tworzeniu nowych miejsc pracy poprzez rozwój drobnego i średniego przetwórstwa rolno-spożywczego, przechowalniczego oraz działalności pozarolniczej w usługach, obsłudze rolnictwa, rzemiośle itp., łagodząc jawne i ukryte bezrobocie,

  • rozwoju edukacji i zmian kształcenia młodzieży, dostosowując profil nauczania do potrzeb gminy i regionu,

  • konkurencyjności pierwotnej produkcji rolnej poprzez obniżenie kosztów jednostkowych przy jednoczesnym podnoszeniu jej jakości

  • rozwoju różnych form turystyki i agroturyzmu w oparciu o istniejące walory przyrodnicze i krajobrazowe,

  • promowanie walorów gminy na zewnątrz ze wskazaniem obszaróow do działań gospodarczych, celem przyciągania inwestorów zewnętrznych tj. krajowych i zagranicznych.

  • rozwoju infrastruktury technicznej w obszarach wiejskich jako czynnika aktywizującego.


3.6. Kierunki rozwoju infrastruktury technicznej gminy Kikół

Podstawowym celem z zakresu infrastruktury technicznej jest wzrost poziomu rozwoju poszczególnych mediów jako czynnika powodującego wzrost poziomu życia ludności i rozwoju społeczno-gospodarczego, jak również osiągnięcia odpowiedniej jakości środowiska przyrodniczego.

Cel ten można osiągnąć poprzez:

  • dalszą realizację sieci kanalizacyjnej

  • budowę nowoczesnych oczyszczalni przyzagrodowych

  • budowę oczyszczalni dla terenów zwartej zabudowy

  • zorganizowany wywóz odpadów stałych z terenów wiejskich na wysypisko komunalne

  • stosowanie do celów grzewczych paliw ekologicznych (gaz, energia elektryczna, olej opałowy, itp.)


3.6.1. Zaopatrzenie w wodę

Zakłada się 100% zaopatrzenia mieszkańców w wodę z wodociągów grupowych i indywidualnych ujęć. W tym celu konieczna jest realizacja następujących przedsięwzięć:

  • wykonanie opracowania hydrogeologicznego w celu wyznaczenia stref pośredniej ochrony sanitarnej gminnych ujęć wody

  • dalszą rozbudowę i modernizację sieci wodociągowej w zależności od potrzeb


3.6.2. Odprowadzanie i unieszkodliwianie ścieków

Aby w pełni rozwiązać problem odprowadzania i unieszkodliwiania ścieków wyznacza się obszary o zróżnicowanym systemie oczyszczania:

  • grupowy system oczyszczania ścieków zakłada się w miejscowościach: Kikół, Walentynowo, Wola, Wolęcin, Grodzeń, Moszczonne. W tym celu konieczna jest budowa lokalnych oczyszczalni z siecią kanalizacyjną dla miejscowości: Walentynowo, Wola, Wolęcin, Grodzeń, Moszczonne oraz sieci kanalizacyjnej dla miejscowości Kikół,

  • indywidualny system oczyszczania ścieków zakłada się na terenach o rozproszonej zabudowie. Oczyszczanie i unieszkodliwianie ścieków odbywać się będzie poprzez indywidualne oczyszczalnie przydomowe lub zbiorniki bezodpływowe z koniecznością wywozu do punktu zlewnego przy oczyszczalni.


3.6.3. Zaopatrzenie w ciepło

W zakresie ciepłownictwa zakłada się:

  • sukcesywną modernizację i przebudowę urządzeń grzewczych w celu zastosowania paliw o niskim stopniu emisji zanieczyszczeń,

  • w zabudowie mieszkaniowej jednorodzinnej i w indywidualnych gospodarstwach, a szczególnie w nowych budynkach mieszkaniowych, należy stosować systemy grzewcze preferujące paliwa ekologiczne,

  • dla budynków mieszkalnych wielorodzinnych zmianę dotychczasowego sposobu zaopatrzenia w ciepło na rzecz nowoczesnych ekologicznych systemów grzewczych (indywidualnie dla każdego z budynków lub kotłownie wspólne dla zespołu budynków)

  • opracowanie założeń do planu zaopatrzenia w ciepło


3.6.4. Telekomunikacja

W zakresie telekomunikacji zakłada się:

  • unowocześnienie sieci i urządzeń telekomunikacyjnych

  • dalszą rozbudowę sieci telefonicznych – 100% stelefonizowanie gminy

  • docelową wymianę napowietrznych linii telekomunikacyjnych na rzecz kabli światłowodowych


3.6.5. Zaopatrzenie w energię elektryczną

W zakresie elektroenergetyki zakłada się:

  • modernizację starych linii energetycznych, poprzez sukcesywne wprowadzanie sieci kablowych na terenach zwartej zabudowy

  • rozbudowę sieci rozdzielczej 15 kV związanej z rozwojem gminy

  • realizację stacji transformatorowych na terenach zainwestowanych, wynikających ze zwiększonego obciążenia

  • opracowanie założeń do planu zaopatrzenia w energię elektryczną


3.6.6. Zaopatrzenie w gaz

W zakresie gazownictwa zakłada się:

  • dalszy rozwój gazyfikacji gazem bezprzewodowym

  • docelowo gazyfikację gminy gazem ziemnym wysokometanowym

  • o gazyfikacji gminy decydować będzie efektywność inwestycji (opłacalność ekonomiczna)

  • opracowanie założeń do planu zaopatrzenia w paliwa gazowe.


3.6.7. Gospodarka odpadami

W zakresie gospodarki odpadami zakłada się:

  • wprowadzenie pojemników na odpady na poszczególnych działkach w całej gminie

  • zorganizowany wywóz śmieci na gminne wysypisko

  • wprowadzenie selektywnej zbiórki odpadów, co jest jednoznaczne z redukcją odpadów przeznaczonych do składania


3.7. Kierunki rozwoju układu komunikacyjnego gminy Kikół

Należy założyć, że istniejący dotychczas system obsługi komunikacyjnej gminy Kikół, na który składają się drogi kołowe oraz kolej – poza wprowadzeniem do układu drogowego drogi szybkiego ruchu – w przyszłości nie ulegnie diametralnej zmianie.

3.7.1. Komunikacja kołowa

  • Przyjmuje się następujące ustalenia:

  • W celu określenia wymagań technicznych i użytkowych dróg wprowadza się oprócz kategorii następujące klasy:

  • drogi krajowe – klasa S – ekspresowa

  • droga krajowa – klasa GP – główna ruchu przyspieszonego

  • drogi wojewódzkie – klasa G lub Z – główna lub zbiorcza

  • drogi powiatowe – klasa Z – zbiorcza

  • drogi gminne – klasa L – lokalna lub klasa D – dojazdowa


  • Szerokość dróg w granicach rozgraniczających powinna wynosić co najmniej:

  • droga krajowa klasy S – 40,0 m

  • droga krajowa klasy GP – 25,0 m

  • drogi powiatowe klasy Z – 20,0 m

  • drogi gminne L i D – 15,0 m


Elementy układu komunikacyjnego wymagające usprawnienia oraz modernizacji:

  • wprowadzenie do układu komunikacyjnego gminy drogi ekspresowej.

Trasa drogi ekspresowej została wyznaczona przez Radę Ministrów Rozporządzeniem z dnia 23 stycznia 1996 r. w sprawie ustalenia kierunkowego układu autostrad i dróg ekspresowych w Polsce (Dz. U. Nr 112 poz. 63).

Opracowano kilka koncepcji uszczegóławiających przebieg tej trasy, jednak żadna z nich nie doczekała się ostatecznego zatwierdzenia. Przebieg trasy drogi ekspresowej przez teren gminy Kikół wydaje się jednak być przesądzony, w materiałach graficznych wskazuje się nawet przebieg drugiej jezdni w sąsiedztwie istniejącej jezdni drogi krajowej Nr 10.

Ostateczny przebieg drogi S-10 – wg informacji G.D.D.P. Oddział Północny Biuro w Bydgoszczy – zostanie wyłoniony w wyniku kolejnego opracowania zleconego przez G.D.D.P. w Warszawie.

  • modernizacja drogi wojewódzkiej dotycząca dostosowania parametrów technicznych i użytkowych przypisanych do tej klasy dróg

  • modernizacja dróg powiatowych do właściwych parametrów technicznych i użytkowych przypisanych tej klasie dróg, w szczególności utwardzenie wszystkich dróg

  • modernizacja i rozbudowa układu dróg gminnych – w tym utwardzenie nawierzchni wszystkich dróg – do wymagań technicznych i użytkowych przypisanych tej klasie dróg

  • rozwój urządzeń obsługujących sieć komunikacyjną jak:

  • parkingi przydrożne

  • wielofunkcyjne stacje paliw

  • stacje obsługi pojazdów

- w oparciu o nowoczesne rozwiązania i wyposażenie, gwarantujące zaspokojenie potrzeb podróżnych.

Wszystkie te elementy poddawane są – w aspekcie rozwoju – zasadzie popytu i podaży.

  • sukcesywna realizacja spójnej sieci ścieżek rowerowych; dotyczy to zarówno szlaków turystycznych jak i dojazdów do szkół, obiektów usługowych oraz miejsc pracy.

Istniejące zagospodarowanie przestrzenne w wielu miejscach uniemożliwia wydzielenie niezależnych dróg rowerowych, dlatego w celu stworzenia układu rowerowego niezbędna będzie elastyczność w wykorzystaniu wszystkich możliwości:

  • rower może być traktowany jako wolny pojazd i wtedy urządzenia drogowe i organizacja ruchu na drogach i ulicach muszą być odpowiednio przystosowane – np. wydzielenie pasów rowerowych do przyjęcia tego ruchu,

  • ruch rowerowy może być traktowany jako zbliżony do ruchu pieszego i wtedy układ tras pieszych i rowerowych musi ulec dostosowaniu do wspólnch wymagań ruchu,

  • ruch rowerowy może być traktowany jako niezależny i wtedy należy go wydzielić w formie niezależnych dróg rowerowych, prowadzonych równolegle lub z dala od istniejących dróg i ulic.

  • zwracanie uwagi na ochronę środowiska przyrodniczego oraz życia człowieka przed negatywnym oddziaływaniem ruchu drogowego.

należy dążyć do stosowania prawidłowych rozwiązań urbanistycznych, zachowując wymagane przepisami szczegółowymi odległości linii zabudowy od elementów układu komunikacyjnego.


3.7. 2. Komunikacja kolejowa

Kolej normalnotorowa

  • Zakłada się utrzymanie przebiegu przez teren gminy funkcjonującej linii kolejowej.

  • W najbliższym czasie nie przewiduje się na terenie gminy kolejowych zamierzeń inwestycyjnych wymagających rezerwacji terenów.

  • Przy sporządzaniu projektów zagospodarowania działek sąsiadujących z terenami PKP należy uwzględniać obowiązujące przepisy w sprawie określenia odległości i warunków dopuszczających usytuowanie drzew lub krzewów, elementów ochrony akustycznej, wykonywanie robót ziemnych, budynków lub budowli sąsiedztwie linii kolejowych oraz sposobu urządzania i utrzymywania zasłon odśnieżnych i pasów przeciwpożarowych.

  • Wg aktualnie obowiązujących przepisów drzewa lub krzewy mogą być usytuowane w odległości nie mniejszej niż 15 m od osi skrajnego toru kolejowego.

  • Roboty ziemne oraz budynki i budowle mogą być wykonane w odległości nie mniejszej niż 20 m od granicy obszaru kolejowego.

Przy projektowaniu zabudowy należy uwzględniać obowiązujące przepisy w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie; w szczególności należy zastosować środki techniczne zmniejszające uciążliwości sąsiedztwa linii kolejowej – przed hałasem i drganiami (wibracjami).


3.7.3. Komunikacja zbiorowa

Należy z dużym prawdopodobieństwem założyć, że podstawowym środkiem komunikacji zbiorowej na terenie gminy Kikół pozostanie autobus. Głównym przewoźnikiem – obok pojawiających się ostatnio linii prywatnych – pozostanie nadal Państwowa Komunikacja Samochodowa.

Zakłada się, że kierunkiem rozwojowym winno być objęcie komunikacją zbiorową wszystkich miejscowości w gminie.